ΤΗΛΕΔΙΑΣΚΕΨΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΚΗ 1

Η τηλεόραση στις αίθουσες των γερμανικών δικαστηρίων –

Α 128α γερμΚΠολΔ2

Τασίδου Δέσποινας, LLM., Δικηγόρου

Η κατάκτηση του κόσμου με τα νέα μέσα και το Internet ως «η μεγαλύτερη Επανάσταση στην ιστορία της Ανθρωπότητας» συνεχίζει στην εποχή μας, εποχή της Πληροφόρησης και Πληροφορίας, διαρκώς και ακατάπαυστα3.

Η πληροφορική που συχνά αναφέρεται με τον αγγλικό όρο IT ( Information Technology, Informationtechnik) αποτελεί προ πολλού, με όλες τις σημερινές εκφάνσεις και τις ραγδαίες εξελίξεις της ιδίως στην τομέα των «Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης» και της «αμφίδρομης Τεχνολογίας», αυτονόητο συστατικό της μοντέρνας οργάνωσης γραφείων, του επαγγελματικού κόσμου, του ιδιωτικού τομέα, όσο και της δημόσιας διοίκησης, των στρατιωτικών μυστικών υπηρεσιών, καθώς επίσης πλέον και της δικαιοσύνης.

Ιδιαίτερα η πληροφορική υπεισήλθε ευρέως στο πεδίο των δικαστικών διαδικασιών, γεγονός που σημαίνει ότι δεν θα ήταν δυνατό να μείνει ο χώρος του δικονομικού δικαίου ανέγγιχτος από τις εν λόγω εξελίξεις4.

Το άρθρο 128α, που προστέθηκε στη γερμανική Πολιτική Δικονομία διά του νόμου περί μεταρρυθμίσεως της πολιτικής δίκης την 27.7.20015, επιτρέπει τη χρήση της τεχνικής των τηλεδιασκέψεων στην προφορική διαδικασία.

Το Α 128α γερμΚΠολΔ ορίζει κατά λέξη τα εξής :

1.Σε συνεννόηση με του διαδίκους μπορεί το δικαστήριο να επιτρέπει κατ’ αίτηση στους ίδιους καθώς επίσης στους πληρεξούσιους και τους συμβούλους τους, να διαμένουν κατά τη διάρκεια μιας διαδικασίας σ’ ένα άλλο μέρος και εκεί να επιχειρούν διαδικαστικές πράξεις. Η διαδικασία θα μεταδίδεται συγχρόνως σε εικόνα και ήχο στο μέρος στο οποίο διαμένουν οι διάδικοι, οι πληρεξούσιοι και οι σύμβουλοι, καθώς και στο δωμάτιο συνεδριάσεων.

2.Σε συνεννόηση με τους διαδίκους μπορεί το δικαστήριο να επιτρέπει να διαμένει ένας μάρτυρας, ένας πραγματογνώμονας ή ένας διάδικος κατά τη διάρκεια μιας ανάκρισης – εξέτασης σ’ ένα άλλο μέρος. Η ανάκριση – εξέταση θα μεταδίδεται συγχρόνως σε εικόνα και ήχο στο δωμάτιο συνεδριάσεων6. Επιτρέπεται στους διαδίκους, στους πληρεξουσίου και τους συμβούλους τους, σύμφωνα με την παράγραφο ένα (1), να διαμένουν σ’ ένα άλλο (τρίτο) μέρος, στο οποίο επίσης θα μεταδίδεται η ανάκριση – εξέταση ταυτόχρονα σε εικόνα και ήχο.

3.Η μετάδοση ( εικόνας και ήχου) δεν καταγράφεται. Οι αποφάσεις δυνάμει των παραγράφων 1 και 2 δεν προσβάλλονται.

I. Έναρξη ισχύος : Το Α 128α γερμΚΠολΔ τέθηκε σε ισχύ την 1.1.2002 ( Art. 53 Nr.3 ZPO – RG ) και ισχύει επίσης για τις εν επιδικία προ της 1.1.2002 δίκες7.

II. Πεδίο ισχύος : Τα νέο άρθρο ισχύει σε όλα τα είδη διαδικασίας σύμφωνα με την Πολιτική Δικονομία και με τους άλλυς νόμους που παραπέμπουν σ’ αυτήν8 και όχι μόνον στην καθ’ εαυτή προφορική συζήτηση.

III. Σκοπός της ρύθμισής : Η διάταξη καθιστά δυνατή κατά παρέκκλιση από το Α 128α γερμΚΠολΔ (αρχή της προφορικής διεξαγωγής της δίκης / έγγραφή διαδικασία) τη διεξαγωγή της προφορικής συζήτησης και της αποδεικτικής διαδικασίας διά της τεχνικής των τηλεδιασκέψεων9, υπηρετώντας κατ’ αυτόν τον τρόπο την οικονομία της δίκης. Μπορεί ν’ απλοποιήσει σημαντικά τη δίκη, θέτοντας προς όφελος των συμμετεχόντων σ’ αυτήν τη μοντέρνα τεχνική10, επειδή μειώνει τα έξοδά της και την επιταχύνει. Δηλώσεις και διαδικαστικές πράξεις στην τηλεδιάσκεψη ομοιάζουν μ’ εκείνες της προφορικής διαδικασίας. Ρητή προϋπόθεση διά τούτο αποτελεί η ύπαρξη αντίστοιχου τεχνικού εξοπλισμού στα δικαστήρια11.Αξίωση των διαδίκων να εξοπλισθούν τα δικαστήρια με τις ανάλογες τεχνικές δυνατότητες δεν μπορεί να συναχθεί από την εν λόγω ρύθμιση12.

IV. Ρυθμιστικό περιεχόμενο : μέσω της εισαγόμενης στη μεταρρύθμιση νέας διατάξεως καθίσταται δυνατή στο μέλλον η χρήση συνδέσεων – τηλεδιασκέψεων τόσο για τη συζήτηση μιας νομικής διαφοράς ( Α 128α γερμΚΠολΔ ) όσο και για την ανάκριση – εξέταση ατόμων στα πλαίσια μιας αποδεικτικής διαδικασίας (Α 128α γερμΚΠολΔ )13. Συγκεκριμένα, από το νέο άρθρο συνάγονται οι ακόλουθες τέσσερις (4) υποπεριπτώσεις 14.

i. Α 128α γερμΚΠολΔ : Διαδικασία απουσία των διαδίκων,

ii. Α 128α γερμΚΠολΔ : Αποδεικτική διαδικασία απουσία των διαδίκων ( Ανάκριση – εξέταση ενός παρόντος μάρτυρα),

iii. Α 128α γερμΚΠολΔ : Αποδεικτική διαδικασία απουσία ενός μάρτυρα ( Ανάκριση – εξέταση με παρόντες διαδίκους),

iv. Α 128α γερμΚΠολΔ : Αποδεικτική διαδικασία απουσία μαρτύρων και διαδίκων.

V. Απουσία των διαδίκων – Τηλεδιαδικασία ( Video-verhandlung) (Α 128α γερμΚΠολΔ)

a. Νομικές Προϋποθέσεις αποτελούν : (i) Μια αντίστοιχη αίτηση των διαδίκων15. Συνεπώς η τηλεδιαδικασία δεν ακολουθεί αυτεπαγγέλτως. Είναι σκόπιμο να δηλωθεί το μέρος της (δια)σύνδεσης καθώς και το είδος της τεχνικής προσάρτησης, για να προληφθούν επερωτήσεις του δικαστηρίου16. Η αίτηση μπορεί να συμπεριληφθεί στο δικόγραφο της αγωγής17.

(ii) Η εκατέρωθεν συμφωνία των διαδίκων, δηλαδή ενάγων και εναγόμενος πρέπει να συμφωνούν με τη (δια)σύνθεση. Η συμφωνία μπορεί να δηλωθεί ρητά ή συμπερασματικά ή και από τον αντιπρόσωπο του διαδίκου. Δεν υποκαθίσταται από τη σιωπή του διαδίκου επί ερωτήσεως ή διατάξεως του δικαστηρίου. Η δήλωση συμφωνίας κατά βάση δεν ανακαλείται, με εξαίρεση μόνον την ουσιώδη μεταβολή της δικαστικής θέσεως ( αναλογική εφαρμογή του Α 128α παρ. 2 εδ. 1 γερμΚΠολΔ)18. Σε περίπτωση αμφιβολίας δεν υπάρχει καμία συμφωνία19. Η συναίνεση των ακροατών αντιθέτως στην αίθουσα του δικαστηρίου, καθώς επίσης των ενδεχόμενων μαρτύρων και πραγματογνωμόνων, δεν είναι απαραίτητη20.(iii) Η δυνατότητα να μεταδίδονται οι διαδικαστικές πράξεις των απόντων ατόμων (ατόμου), δηλαδή των αντιπροσώπων τους συγχρόνως σε εικόνα και ήχο στην αίθουσα συνεδριάσεων και αντίστροφα η διαδικασία, που λαμβάνει εκεί χώρα, να μεταδίδεται στο μέρος διαμονής των διαδίκων. Η τηλεδιαδικασία επιτρέπει τις «διαδικαστικές πράξεις» (Α 128α παρ. 1 εδ. 1 γερμΚΠολΔ)21, δηλαδή το νόημα της διατάξεως καλύπτει κάθε είδους πράξεις, όχι μόνον αιτήσεις, πραγματικούς ισχυρισμούς, αποκρούσεις αξιώσεων, αμφισβητήσεις αγωγικών ισχυρισμών, νομικά επιχειρήματα αλλά και την υποβολή ερωτήσεων προς διαλεύκανση των πραγματικών περιστατικών24.(iv) Για το επιτρεπτό της τηλεδιασκέψεως αποφασίζει κατά τη διακριτική του ευχέρεια το δικαστήριο25, το οποίο καθοδηγείται από τη σκέψη, αν διά της αποδοχής του εν λόγω μέτρου μειώνεται η αξία της άμεσης προφορικής διαδικασίας. Τα κοινά συμφέροντα των διαδίκων ως προς τη μείωση των εξόδων δεν αποτελούν καθ’ εαυτά καθοριστικό κριτήριο, προκειμένου να επιτρέψει το δικαστήριο τη διαδικασία της τηλεδιασκέψεως, διότι αυτό δεν δεσμεύεται από την ομόφωνη βούληση των διαδίκων : «σε δικαιολογημένες περιπτώσεις μπορεί να επιμείνει το δικαστήριο στο αίτημα της αυτοπρόσωπης εμφάνισης των μετεχόντων στην δίκη26. Δικαιολογημένη εμφανίζεται πάντα μία παρέκκλιση από τη βούληση των μερών, όταν ο σκοπός της διαδικασίας απαιτεί την παρουσία συγκεκριμένων ατόμων, επειδή ευνοείται η ετοιμότητα των διαδίκων για διαπραγματεύσεις μέσω της αυτοπρόσωπης εμφάνισής τους, ή επειδή κρίνεται απαραίτητη η άμεση αξιολόγηση της συμπεριφοράς ενός μάρτυρα ως ιδιαιτέρως κατατοπιστική για την έκβαση της υπόθεσης (Α 128α παρ. 2 γερμΚΠολΔ) 27, ή αν αναμένονται εκτενείς αναπτύξεις βάσει δικαιολογητικών, όπως π.χ. οικοδομικών σχεδίων28.

b. Έννομες συνέπειες : Οι διά τηλεδιασκέψεως μετέχοντες στη δίκη εμφανίζονται νομικά υπό τις στο Α 128α παρ. 1 γερμΚΠολΔ οριζόμενες προϋποθέσεις ως παρόντες και καταθέτουν τις δικαστικές τους δηλώσεις «στην προφορική διαδικασία»29. Σε περίπτωση τεχνικών διακοπών της τηλεδιασκέψεως είναι η διαρκής ζωντανή μετάδοση από το κάθε μετέχον μέρος σε κάθε άλλο. Η διαδικασία που διακόπτεται κατ’ αυτόν τον τρόπο πρέπει, ελλείψει άμεσης δυνατότητας βελτίωσης, να συνεχισθεί αργότερα υπό την εκ νέου τήρηση των προθεσμιών κλήτευσης κατά τον ίδιο τρόπο ή στη δικαστική αίθουσα κατά τον παραδοσιακό τρόπο30. Αν δεν τηρηθούν τα ως άνω και δεν διασφαλίζεται η αμοιβαία κατανόηση και αντίληψη, υφίσταται παραβίαση της αρχής της προφορικότητας (Α 128α παρ. 1 γερμΚΠολΔ)31.

VI. Αποδεικτική διαδικασία διά τηλεδιασκέψεων – Τηλεανάκριση – εξέταση ( Videover – nehmung ) (Α 128α παρ. 2 γερμΚΠολΔ)

a. Νομικές Προϋποθέσεις συνιστούν : (i) Η συμφωνία όλων των διαδίκων. Η δήλωση συμφωνίας δεν υποκαθίσταται από τη σιωπή του διαδίκου επί ερωτήσεως ή διατάξεως του δικαστηρίου. Επίσης, δεν είναι κατά βάση ανακλητή, με εξαίρεση την περίπτωση της ουσιώδους μεταβολής της δικαστικής θέσεως (αναλογική εφαρμογή του Α 128α παρ. 2 εδ. 1 γερμΚΠολΔ)32. Αντιθέτως, δεν απαιτείται συναίνεση ή αίτηση του μάρτυρα. Το δικαστήριο αποφασίζει αυτεπαγγέλτως, αν επιθυμεί να θέσει σε χρήση τη δυνατότητα του Α 128α παρ. 2 γερμΚΠολΔ33.Από τη χρησιμοποίηση της λέξεως «gestatten – επιτρέπεται» καταδεικνύεται μόνον ότι ο νομοθέτης εκκινεί από την προθυμοποίηση του ανακρινομένου – εξεταζομένου για τηλεανάκριση, επειδή η τελευταία συνεπάγεται δι’ αυτόν εξοικονόμηση δαπανών και εξόδων. (ii) Το επιτρεπτόν δι’ αποφάσεως του δικαστηρίου κατά τη διακριτική του ευχέρεια34. Το δικαστήριο μπορεί εδώ όχι μόνον να ορίσει αν θα λάβει χώρα μια τηλεανάκριση – εξέταση, αλλά να καθορίσει και το μέρος στο οποίο πρέπει να διαμείνει το ανακρινόμενο – εξεταζόμενο πρόσωπο35.Ρητώς καθίσταται εφικτή η σύζευη μιας τηλεδιαδικασίας ( Α 128α παρ. 1 γερμ. ΚΠολΔ). Κατ’ αυτόν τον τρόπο μπορούν επίσης να ενωθούν αποδεικτική και προφορική διαδικασία κατά την έγερση της αξίωσης για τηλεδιάσκεψη36.

b. Περιορισμοί : Οι αμφιβολίες που τακτικά αντιτάσσονται στην τηλεανάκριση – εξέταση αφορούν την αρχή της αμεσότητας της αποδεικτικής διαδικασίας37. Καθοριστική είναι η σκέψη, αν η χορήγηση της άδειας μιας τηλεδιαδικασίας μπορεί να βλάψει την ποιότητα των αποδεικτικών αποτελεσμάτων. Ιδίως στη μαρτυρική κατάθεση θα μπορούσε να παίξει ρόλο, αν ο μάρτυρας πρέπει να δώσει τη μαρτυρία του παρουσία του δικαστή ή σ’ ένα χώρο εκτός δικαστηρίου, ακόμα και στο γραφείο ενός δικηγόρου38, ο οποίος αντιπροσωπεύει τον διάδικο, στον οποίο αφορά η μαρτυρική κατάθεση. Ένας πραγματογνώμων δύναται να επηρεασθεί από τον χώρο λιγότερο40.Ο τεχνικός εξοπλισμός π.χ. με περιστρεφόμενες κάμερες μπορεί κατά βάση να επιτρέψει να κερδηθεί μια συνολική ενιαία εντύπωση του προς απόδειξη ατόμου και του άμεσου περιβάλλοντος, στο οποίο δίδει την κατάθεσή του. Το δικαστήριο θα πρέπει αν εξαρτάται αποφασιστικά από την αξιο[οστ’οα τπθ [ρπς α[‘πδεοκξ ατ’π,πθ, να εμμείνει στην ανάκριση – εξέταση ενώπιον της δικαστικής αιθούσης. Επομένως, ενδείκνυται στην κάθε μεμονωμένη περίπτωση να σταθμίζει το δικαστήριο μεταξύ των πλεονεκτημάτων της τηλεανάκρισης – εξέτασης για επιτάχυνση της δίκης, μείωση των εξόδων και μεταξύ της απώλειας της άμεσης αξιολόγησης της συμπεριφοράς των μαρτύρων, πραγματογνωμόνων ή του προς ανάκριση – εξέταση διαδίκου41. Βεβαίως, η ευχαίρεια επιλογής του δικαστή εκμηδενίζεται, αν ο μάρτυρας κωλύεται ή αν η παρουσία του στη δικαστική αίθουσα καθίσταται δυσχερής εξαιτίας της μεγάλης απόστασης42. Τότε προκύπτει εκ του Α 128α παρ. 1 εδ. 2 και 3γερμ. ΚΠολΔ η υπεροχή της τηλεανάκρισης – εξέτασης από την κατ’ εκπροσώπηση ανάκριση – εξέταση43.

VII. Διεξαγωγή της Τηλεδιασκέψεως

1ο. Κλήτευση : Εφόσον διατάσσει το δικαστήριο τη διεξαγωγή της τηλεδιασκέψεως, πρέπει να κλητευθούν αυτοί που πρόκειται να συνδεθούν στο μέρος από το οποίο θα επακολουθήσει η τηλεδιάσκεψη44. Η κλήτευση πρέπει να τονίζει ρητά ότι η ανάκριση – εξέταση διέπεται και μεταδίδεται υπό τη μορφή του Α 128α γερμ. ΚΠολΔ, για ν ‘ αποφευχθεί η οποιαδήποτε αβεβαιότητα συνεπεία εκπλήξεων45. Επίσης, μπορεί να ενωθεί με τη διάταξη της αυτοπρόσωπης παρουσίας των διαδίκων σύμφωνα με το Α 128α παρ. 1 γερμ. ΚΠολΔ46.

2ο. Πρακτική Διεξαγωγή των Τηλεδιασκέψεων : Αυτή εξαρτάται αρχικά από το αν ο απαραίτητος τεχνικός εξοπλισμός τίθεται στη διάθεση των δικαστηρίων. Από την άλλη θα μπορούσαν οι διάδικοι ή τα άτομα που πρόκειται ν ανακριθούν – εξετασθούν να μεταβούν στο πλησιέστερο διαθέτον τον απαιτούμενο εξοπλισμό δικαστήριο, εφόσον η χρήση των εκεί συσκευών καθίσταται συνατή47. Για το χειρισμό των συσκευών, την επιτήρηση της τακτικής μετάδοσης, τον αποκλεισμό ανεπίτρεπτης άσκησης επιρροής της διαδικασίας και για την ενδεχόμενη αναγκαία επιβολή μέτρων τάξης του προεδρεύοντος (Α 176 GVG), καθίσταται αναγκαία η παρουσία ενός δικαστικού υπαλλήλου48

3ο. Μέτρα του διευθύνοντος τη συζήτηση για την τήρηση της τάξης στο ακροατήριο : Το Α 176 GVGδεν περιορίζει την ενδεχόμενη εμφάνιση βίας στον χώρο στον οποίο λαμβάνει χώρα η διαδικασία, αλλά πρέπει να φθάνει έως του σημείου εκείνου, το οποίο είναι απαραίτητο για την τακτική διεξαγωγή της συνεδρίασης49. Το δικαίωμα των μετεχόντων στην διαδικασία της τηλεδιασκέψεως να εισέρχονται ή να παραμένουν στον χώρο διασκέψεως υποσκελίζεται κατά τη διάρκεια της συνεδριάσεως διά των αστυνομικών μέτρων τηρήσεως της τάξεως, ανεξάρτητα από το αν πρόκειται για δημόσιο ή ιδιωτικό δικαίωμα50. Επίσης, ο διευθύνων τη διαδικασία μπορεί να διατάξει την παρουσία δικαστικού φρουρου51, μέτρο το οποίο αποδεικνύεται ιδιαίτερα σημαντικό κατά την τηλεανάκριση – εξέταση από τους χώρους ενός άλλου δικαστηρίου, προκειμένου να διασφαλίζεται ο εξειδικευμένος χειρισμός της τεχνικής των τηλεδιασκέψεων και ν’ αποκλείονται παραποιήσεις των καταθέσεων52. Βεβαίως, στις περιπτώσεις στις οποίες η τήρηση της τάξεως δεν μπορεί να επιβληθεί αναγκαστικά λόγω του ότι η σύνδεση λαμβάνει χώρα από ιδιωτικά μέρη ( όπως από ένα δικηγορικό γραφείο, μια επιχείρηση, το γραφείο ενός πραγματογνώμονα ή ένα δημόσιο χώρο τηλεδιασκέψεως), στα οποία δεν παρευρίσκεται κανένας υπάλληλος της δικαιοσύνης, δύναται το δικαστήριο να διακόψει τη σύνδεση και ν’ αναβάλει τη συζήτηση της υπόθεσης53.

4ο. Δημοσιότητα : Η θεμελιώδης αρχή της δημοσιότητας (Α 169 GVG) ισχύει μόνον στη δικαστική αίθουσα54. Το μέρος στο οποίο παρευρίσκονται για την τηλεδιάσκεψη οι διάδικοι ή οι εκπρόσωποί τους δεν πρέπει να είναι δημόσια προσβάσιμο55. Σε κάθε περίπτωση όμως πρέπει να διασφαλίζεται ότι όλοι οι μετέχοντες μπορούν να βιώσουν τα δρώμενα ταυτόχρονα σε εικόνα και ήχο56. Κατά κανόνα είναι επιτρεπτό να παραμένουν και άλλοι ακροατές στους χώρους της σύνδεσης. Βεβαίως, σε περίπτωση διατάραξης της τάξης υπάρχει η δυνατότητα να εγκαταλείψουν τον χώρο μετάδοσης οι ακροατές δι’ εντολής του διευθύνοντος τη διαδικασία. Αν δεν είναι δυνατό να διασφαλισθεί η απουσία τους, διακόπτεται η συνεδρίαση και προσδιορίζεται νέα δικάσιμος συζήτησης της υπόθεσης στο δικαστήριο57.

5ο. Καταγραφή – Παραίτηση από την αρχειοθέτηση – Πρωτοκόλληση : Το κείμενο της διάταξης (Α 128α παρ.3 γερμ. ΚΠολΔ) ορίζει ότι καταγραφή της τηλεδιασκέψεως από το δικαστήριο, ακόμα και για λόγους αρχειοθέτησης της διαδικασίας ή της ανάκρισης – εξέτασης δεν επιτρέπεται. Εξαιρέσεις αποκλείονται, ακόμα και συμφωνία58. Το μη επιτρεπτό της καταγραφής της μετάδοσης είτε εικόνας είτε ήχου 59 υπηρετεί την προστασία ηλεκτρονικών δεδομένων και του δικαιώματος της προσωπικότητας. Η εξακρίβωση ότι η διαδικασία μιας τηλεδιασκέψεως δεν καταγράφεται, δημιουργεί την αναγκαιότητα εφεξής της σύνταξης ενός πρωτοκόλλου της διαδικασίας και της ανάκρισης – εξέτασης60. Κατά τη χρήση των τηλεμεταδόσεων ισχύουν οι γενικοί κανόνες για την πρωτοκόλληση. Σύμφωνα με το Α 128α παρ.3 περ.4 γερμ. ΚΠολΔ, πρέπει να σημειώνεται επιπρόσθετα στο πρωτόκολλο από ποιο μέρος συνδέονται διά τηλεδιασκέψεως οι μετέχοντες στη διαδικασία61.

6ο. Ανέκκλητον – Ένδικα μέσα : Στο Α 128α παρ.3 εδ. 2 γερμ. ΚΠολΔ ορίζεται σαφώς ότι ένας μεμονωμένος επανέλεγχος της απόφασης του δικαστηρίου περί της χρήσης της τηλεδιαδικασίας ή και της τηλεανάκρισης εξέτασης δεεν είναι δυνατός62. Η προσφυγή αποκλείεται, όπως επίσης και κατά της απόρριψης της ενλόγω διάταξης σύμφωνα με το Α 128α παρ. 3 εδ. 2 γερμ. ΚΠολΔ63. Οι απαφάσεις του δικαστηρίου δυνάμει των παρ. 1 και 2 του Α 128α είναι ανέκκλητες64. Εξαιτίας όμως απτής παρανομίας πρέπει να δύνανται να προσβληθούν, όπως π.χ. αν ένας διάδικος δεν ήταν σύμφωνος με τη διαδικασία, επειδή δεν υπήρχαν στη διάθεσή του οι κατάλληλες τεχνικές συσκευές65. Σ’ εξαιρετικές περιπτώσεις δύναται η απόρριψη ή η διεξαγωγή της τηλεδιάσκεψης να δικαιολογήσει την έφεση ή την αναίρεση κατά της απόφασης, όπως π.χ. στην περίπτωση που το δικαστήριο έχει απορρίψει ως ανεπαρκή την ανάκριση – εξέταση ενός μάρτυρα, παρόλο που θα μπορούσε να είχε ανακριθεί – εξετασθεί διά τηλεανάκριση εξέτασης66. Επίσης, αν διεξάγεται μια τηλεδιάσκεψη και παρεμβάλλονται τεχνικές βλάβες67, έτσι ώστε το δικαστήριο ή οι συνδεόμενοι να μην μπορούν ν’ αντιληφθούν τη διαδικασία ή μέρη αυτής, ή να μην έχουν τη δυνατότητα να παρέμβουν, προκύπτει τότε σημαντική παραβίαση κατά της θεμελιώδους αρχής της προφορικής διαδικασίας, η οποία δύναται να προσβληθεί με έφεση ή αναίρεση68.

VIII. Σύγκριση με άλλα κράτη

Ο γερμανός νομοθέτης προέβη στην προσθήκη του Α 128α στη γερμανική πολιτική δικονομία ακολουθώντας ξένα παραδείγματα, παρέχοντας τοιουτοτρόπως οριστικά νομικά θεμέλια για τη χρήση μοντέρνων τεχνικών πληροφόρησης και πληροφορίας στις δικαστικές διαδικασίες69. Εντούτοις η Γερμανία δεν κατέχει στο θέμα της «μοντέρνας τεχνικής και αυτοματοποίησης» των δικονομικών διαδικασιών εξέχουσα θέση εν συγκρίσει με άλλα ευρωπαϊκά – και όχι μόνον- κράτη. Έτσι, έπεται αισθητά της γείτονός της Αυστρίας70, η οποία δια των μεταρρυθμίσεων του δικαστικού της συστήματος την τελευταία δεκαετία εφαρμόζει ήδη επιτυχώς τις νέες μορφές τηλετεχνικής και αυτοματοποίησης. Στη Νότια Κορέα δοκιμάζονται εδώ και χρόνια οι λεγόμενες « Τηλε-Δίκες» («Tele-Courts» και «Tele-Trials») και ήδη από το 1995 έχει εκδοθεί ένα ιδιαίτερο είδος «Τηλε- Δίκης» (Tele-Court-Act»)71. Στην Ιταλία λαμβάνει τώρα χώρα το μεγάλο έργο της λεγόμενης «Processo Telematico». Οι τεχνικές μοντέρνων μέσων πληροφόρησης, πληροφορίας και αυτοματοποίησης εφαρμόζονται επίσης στην Αγγλία, την Ουαλία, τη Φινλανδία και τη Γαλλία. Δεν θα πρέπει βεβαίως να παραλειφθεί ο πρωτεύων ρόλος που κατέχουν οι Η.Π.Α. σε θέματα δικαιοσύνης και νέων μορφών πληροφόρησης και πληροφορίας, εφόσον η χρήση των τελευταίων δοκιμάστηκε ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του ΄90, με αποτέλεσμα σήμερα πλέον πολυάριθμες δικαστικές αίθουσες να διαθέτουν μοντέρνο τεχνικό εξοπλισμό υψηλής τεχνολογίας72.

Το ερώτημα που τίθεται στο σημείο αυτό είναι κατά πόσο στη χώρα μας, στην οποία μόλις πρόσφατα κατέστη δυνατή η εισαγωγή της τεχνικής της απομαγνητοφώνησης και της αυτούσιας καταχώρισης στα πρακτικά των τεκταινομένων στην ακροαματική διαδικασία, θα ήταν εφικτή στο μέλλον η υιοθέτηση και χρήση παρόμοιων τεχνικών, όπως αυτή της τηλεδιάσκεψης στην πολιτική δίκη, ενόψει του γεγονότος ότι σε πληθώρα κρατών-ακόμα και γειτονικών- η ως άνω αυτοματοποιημένη τεχνική εφαρμόζεται ήδη επιτυχώς.

1. Το παρόν δημοσίευμα αποτελεί μέρος εργασίας γραμμένης στη γερμανική γλώσσα, το πρωτότυπο της οποίας θα δημοσιευθεί στο βιβλίο με τίτλο “Justiz und Teletechnik – Beiträge zur Elektronifizierung von Gerichsvergahren und zu einem E – Justiz und E – Prozzeressrecht in Deutschland” (Δικαιοσύνη και τηλετεχνική – Συνεισφορές στην τεχνική της αυτοματοποίησηςτων δικαστικών διαδικασιών και σε μια ηλεκτρονική/ αυτοματοποιημένη Δικαιοσύνη, καθώς επίσης και σε ένα ηλεκτρονικό/ αυτοματοποιημένοΔικονομικό Δίκαιο στη Γερμανία), Hrsg. Peter Gilles/ Jung Hoo Oh.
2. Προς διευκόλυνση του ελληνικού νομικού αναγνωστικού κοινού θα αναφέρεται στο παρόν δημοσίευμα ο όρος άρθρο (Α) 128α του Γερμανικού Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας (γερμΚΠολΔ) αντί της § 128a ZPO.
3. Siegel, Mythen und Möglichkeiten der New Economy, Bulletin des Direktvertriebs, Juni 2-2001, σελ. 5 επ., in Gilles (Hrsg.): Zur begginenden Elektronifizierung von Zivilgerichtsverfahren und ihrer Verrechtlichung in der deutschen Zivilprozessordnung durch Sondernormen eines neuen E – Prozessrechts, σελ. 273.
4. Gilles, Zur begginenden Elektronifizierung von Zivilgerichtsverfahren und ihrer Verrechtlichung in der deutschen Zivilprozessordnung durch Sondernormen eines neuen E – Prozessrechts, in: Magister Artis Boni et Aequi. Studia in honorem Nemeth Janos (festschrift fur Janos Nemeth), σελ. 273, 274.
5. BGBI I. σελ. 1887. Η νέα ρύθμιση του Α 128α γερμΚΠολΔ συμπεριλήφθηκε αρχικά στο σχέδιο νόμου περί μεταρρυθμίσεως της Πολιτικής Δικονομίας, βλ. BT – Drs. 14/6036.
6. Διά του νομοσχεδίου της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης (βλ. Drucksache 15/4067, σελ. 1,5) με θέμα Justizkom – munikationsgesetz – JKomG (νόμος περί της χρησιμοποίησης ηλεκτρονικών μορφών επικοινωνίας στον χώρο της Δικαιοσύνης) προτάθηκε μεταξύ άλλων και η προσθήκη στο Α 128α παρ. 2 εδ. 2 γερμΚΠολΔ μετά τη λέξη “Ton” (ήχος) των λέξεων “an dern Ort, an dem sich ein Zeuge ode rein Sachverständiger während der Vernehmung aufhalten, und” (στο μέρος, εις το οποίο ένας μάρτυρας ή ένας πραγματογνώμονας κατά τη διάρκεια της ανάκρισης διαμένουν, και). Αναμένεται ότι ο νόμος θα τεθεί σε ισχύ εντός του έτους 2005.
7. Münchener Kommentar, Zivilprozessordnung ZPO – Reform, 2. Aufl. München 2002, § 128a ZPO, αριθμ. 10.
8. § 173 VwGO, § 202 SGG, § 46 Abs. 2 S. 1 ArbGG (και συνεπώς παραπέμπει επίσης στην § 128a ZPO).
9. Thomas, Heinz/ Putzo, Hans/ Reichold, Klaus/ Hßtege, Rainer, Zivilpozessordnung, 25. Auflage, München 2003, § 128a ZPO, αριθμ. 2.
10. Baumbach, Adolf/ Lauterbach, Wolfgang/ Albers, Jan/ Hartman, Peter, Zivilpozessordnung, 62. Auflage, München 2004, § 128a ZPO, αριθμ. 2.
11. Βλ. παραπάνω σημ. 7.
12. Bundestag – Rechtsausschuss: BT – Drs. 14/6036, σελ. 120.
13. Hannich/ Meyer – Seitz Schwartze, Zivilpozessordnungsreform 2002, § 128a ZPO, αριθμ. 1.
14. http://edvgt,jura.uni-sb.de/
    
15. Zöller/ Greger, Zivilpozessordnung, 24 Auflage, Köln 2004, § 128a ZPO, αριθμ. 2: «Εκτός από τους στην παρ. 1 αναφερομένους, θα μπορούσαν να συνδεθούν διά τηλεδιασκέψεως και οι προσθέτως παρεμβαίνοντες επίσης, υπό την έννοια των § 66 επ. γερμΚπολΔ».
16. Πρβλ. Seibel, AO – StBer 2001, σελ. 147 (149).
17. Schultzky, Henrik, Videokonferenzen im Zivilprozess, NJW 2003.316.
18. Münchner Kommentar, Zivilpozessordnung ZPO – Reform, 2. Aufl, München 2002, § 128a ZPO, αριθμ. 3.
19. Baumbach, Adolf/ Lauterbach, Wolfgang/ Albers, Jan/ Hartman, Peter, Zivilpozessordnung, 62. Auflage, München 2004, § 128a ZPO, αριθμ. 4.
20. Zöller/ Greger, Zivilpozessordnung, 24 Auflage, Köln 2004, § 128a ZPO, αριθμ. 1 und 4 ομοίως στην § 91a FGO, Schaumburg, ZRP 2002, σελ. 313 αντίθετη άποψη Baumbach, § 128a ZPO, αριθμ.4.
21. Münchner Kommentar, Zivilpozessordnung ZPO – Reform, 2. Aufl, München 2002, § 128a ZPO, αριθμ. 4.
22. Zöller/ Greger, Zivilpozessordnung, 24 Auflage, Köln 2004, § 128a ZPO, αριθμ. 2.
23. Βλ. παραπάνω, σημ. 20.\
24. Musielak/ Stadler, Zivilpozessordnung, 3 .Auflage, München 2002, § 128a ZPO, αριθμ. 2.
25. Thomas, Heinz/ Putzo, Hans/ Reichold, Klaus/ Hßtege, Rainer, Zivilpozessordnung, 25. Auflage, München 2003, § 128a ZPO, αριθμ. 2˙ αυστηρότερα Schwartze, § 128a ZPO, αριθμ. 10, ο οποίος μόνον σε δικαιολογημένες περιπτώσεις θεωρεί επιτρεπτή μια παράβλεψη της διάταξης περί τηλεδιασκέψεων, ομοίως BT – Drs. 14/6036, σελ. 120.
26. BT – Drs. 14/6036, σελ. 120.
27. Hannich/ Meyer – Seitz Schwartze, Zivilpozessordnungsreform 2002, § 128a ZPO, αριθμ. 10.
28. Πρβλ. Εν όλω Seibel, AO, StBer 2001, σελ. 147 (149).
29. Βλ. επίσης Heckel VBI. 2001, σελ. 1, 3 για τη διοικητική δίκη.
30. Baumbach, Adolf/ Lauterbach, Wolfgang/ Albers, Jan/ Hartman, Peter, Zivilpozessordnung, 62. Auflage, München 2004, § 128a ZPO, αριθμ. 8.
31. Musielak/ Stadler, Zivilpozessordnung, 3 .Auflage, München 2002, § 128a ZPO, αριθμ. 4.
32. Münchner Kommentar, Zivilpozessordnung ZPO – Reform, 2. Aufl, München 2002, § 128a ZPO, αριθμ. 7.
33. Musielak/ Stadler, Zivilpozessordnung, 3 .Auflage, München 2002, § 128a ZPO, αριθμ. 5.
34. Thomas, Heinz/ Putzo, Hans/ Reichold, Klaus/ Hßtege, Rainer, Zivilpozessordnung, 25. Auflage, München 2003, § 128a ZPO, αριθμ. 4.
35. Schultzky, Henrik, Videokonferenzen im Zivilprozess, NJW 2003.317.
36. Hannich/ Meyer – Seitz Schwartze, Zivilpozessordnungsreform 2002, § 128a ZPO, αριθμ. 8.
37. Βλ. Diemer NJW 1999, σελ. 1667, 1671.
38. Σύμφωνα με τον Zöller/ Greger, «Το Α 128α γερμΚΠολΔ δεν πρέπει να ερμηνεύεται κατά τέτοιο τρόπο, ώστε οι προβλεπόμενες δικαστικές διαδικασίες να μπορούν να μετατίθενται εις το μέλλον εν μέρει σε ιδιωτικούς χώρους, όπως δηλαδή να μπορούν να συνδέονται διά τηλεδιασκέψεως δικηγόροι, διάδικοι, μάρτυρες ή πραγματογνώμονες από τα γραφεία ή τα διαμερίσματά τους» (nur bei formlosen Vorerörterungen iSv § 139 αριθμ. 4 ist dies möglich).
39. Μερικά ακραία παραδείγματα περιγράφουν οι Baumbach – Lauterbach – Hartman, § 128a ZPO, αριθμ. 2: «Αν η κάμερα με την ασπρόμαυρη εικόνα δεν αναγνωρίζει το κοκκίνισμα των ενδιαφερομένων, αν το τμήμα της εικόνας του ορκιζομένου δεν δείχνει μαζί με την όρκιση και την κίνηση «της ένορκης άρνησης» του αριστερού του χεριού, αν ιδίως ο πίσω από την κάμερα κρυφά τοποθετημένος «υποβολέας» δεν γίνεται αντιληπτός από το δικαστήριο, μπορούν να προκύψουν σημαντικά παραπλανητικά αποτελέσματα».
40. Münchner Kommentar, Zivilpozessordnung ZPO – Reform, 2. Aufl, München 2002, § 128a ZPO, αριθμ. 8.
41. Έτσι, επίσης BGHSt 45, 188 = NJW 1999.3788 για την §247a stop.
42. Ως προς τις προϋποθέσεις, Zöller/ Greger, Zivilpozessordnung, 24 Auflage, Köln 2004, § 128a ZPO, αριθμ. 3 επ.
43. Zöller/ Greger, Zivilpozessordnung, 24 Auflage, Köln 2004, § 128a ZPO, αριθμ. 1 Musielak/ Huber, § 375 ZPO, αριθμ. 3˙ Thomas, Heinz/ Putzo, Hans/ Reichold, Klaus/ Hßtege, Rainer, Zivilpozessordnung, 25. Auflage, München 2003, § 128a ZPO, αριθμ. 1.
44. Schultzky, Henrik, Videokonferenzen im Zivilprozess, NJW 2003.316.
45. Musielak/ Stadler, Zivilpozessordnung, 3. Auflage, München 2002, § 128a ZPO, αριθμ. 9.
46. Schultzky, Henrik, Videokonferenzen im Zivilprozess, NJW 2003.316, καθώς επίσης Zöller/ Greger, Zivilpozessordnung, 24 Auflage, Köln 2004, § 128a ZPO, αριθμ. 2.
47. Hannich/ Meyer – Seitz Schwartze, Zivilpozessordnungsreform 2002, § 128a ZPO, αριθμ. 11.
48. Zöller/ Greger, Zivilpozessordnung, 24 Auflage, Köln 2004, § 128a ZPO, αριθμ. 4.
49. Ομοίως Schilken, GerichtsverfassungsR, αριθμ. 222.
50. Πρβλ. BGH, NJW 1982, σελ. 947.
51. Schultzky, Henrik, Videokonferenzen im Zivilprozess, NJW 2003.317.
52. Zöller/ Greger, Zivilpozessordnung, 24 Auflage, Köln 2004, § 128a ZPO, αριθμ. 4, θεωρεί την παρουσία ενός υπαλλήλου της δικαιοσύνης ως απαραίτητη.
53. Musielak/ Stadler, Zivilpozessordnung, 3. Auflage, München 2002, § 128a ZPO, αριθμ. 2˙ Heckel, VBIBW 2001.1 (4)˙ allg. schonRGZ 32.390.
54. Zöller/ Greger, Zivilpozessordnung, 24 Auflage, Köln 2004, § 128a ZPO, αριθμ. 4, καθώς επίσης Musielak/ Stadler, Zivilpozessordnung, 3. Auflage, München 2002, § 128a ZPO, αριθμ. 2˙ Heckel, VBIBW 2001.1 (4).
55. Musielak/ Stadler, Zivilpozessordnung, 3. Auflage, München 2002, § 128a ZPO, αριθμ. 2.
56. Thomas, Heinz/ Putzo, Hans/ Reichold, Klaus/ Hßtege, Rainer, Zivilpozessordnung, 25. Auflage, München 2003, § 128a ZPO, αριθμ. 7.
57. Seibel, AO – StBer 2001, σελ. 147 (150).
58. Hannich/ Meyer – Seitz Schwartze, Zivilpozessordnungsreform 2002, § 128a ZPO, αριθμ. 12˙ zu § 91a FGO Seibel, AO – StBer 2001, σελ. 184˙ Σύμφωνα όμως με τον Thomas, Heinz/ Putzo, Hans/ Reichold, Klaus/ Hßtege, Rainer, Zivilpozessordnung, 25. Auflage, München 2003, § 128a ZPO, αριθμ. 8˙ «Σύμφωνα με την παρ. 3 εδ. 1 δεν πρέπει η μετάδοση να καταγράφεται, αυτό όμως δε σημαίνει ότι απαγορεύεται».
59. Schaumburg, Heide, Mündliche Verhandlungen per Videokonferenz, ZRP 2002.315 αλλά το Α 93a παρ. 1 εδ. 4 FGO εξαιρεί από την απαγόρευση καταγραφής των τηλεδιασκέψεων την ανάκριση – εξέταση των μαρτύρων και των πραγματογνωμόνων.
60. Hannic/ Meyer – Seitz Schwartze, Zivilpozessordnungsreform 2002, § 128a ZPO, αριθμ. 12.
61. Musielak/ Stadler, Zivilpozessordnung, 3. Auflage, München 2002, § 128a ZPO, αριθμ. 10.
62. Ομοίως § 247a εδ. 2 StPO, εκεί πρέπει αρχικά ν’ αποφευχθεί μια αναβολή της διαδικασίας, όπως επίσης και αβεβαιότητες στη δίκη, BT – Drs. 13/7165, σελ. 10.
63. Έτσι, αναλυτικότερα BT – Drs. 14/6036, σελ. 120. Σύμφωνα με τον Hartmann, αυτή η απαγόρευση ισχύει τόσο για τη χορήγηση άδειας μιας μετάδοσης, αλλά και για τη διακοπή της, την επανάληψή της, αλλά φυσικά και για την απόρριψη χορήγησής της (Baumbach, § 128a ZPO, αριθμ. 11).
64. Schaumburg, Heide, Mündliche Verhandlungen per Videokonferenz, ZRP 2002.314 (FGO).
65. Zimmermann, Zivilpozessordnung mit GVG und Nebengesetzen, 6. Auflage, Heidelberg 2002, § 128a ZPO, σελ. 278.
66. BGH, NJW 1999.3788; Zöller/ Greger, Zivilpozessordnung, 24 Auflage, Köln 2004, § 128a ZPO, αριθμ. 7.
67. «Βλάβες κατά την έκβαση της τηλεδιάσκεψης δεν επιτρέπεται να προβαίνουν σε βάρος των διαδίκων. Η παραβίαση της επιταγής της δίκαιης δίκης είναι αντισυνταγματική» (Baumbach, § 128a ZPO, αριθμ. 11).
68. Musielak/ Stadler, Zivilpozessordnung, 3. Auflage, München 2002, § 128a ZPO, αριθμ. 4.
69. Stadler ZZP 2002, σελ. 415.
70. Με την τροποποίηση του αστικού δικαίου αναλήφθηκαν ήδη εν έτει 1983 οι αντίστοιχες διατάξεις στην αυστριακή πολιτική δικονομία (§§ 448 επ. αυστρΚΠολΔ).
71. Byung – Hai Yang, in Gilles, σελ. 275.

Έτσι, η ειδικά διαμορφωμένη αίθουσα “Courtroom 23” στην ένατη δικαστική περιφέρεια της Φλώριδα εν έτει 1999˙ Βλ. ως προς αυτό το θέμα: http://www.ninja9.org/courtadmin/mis/courtrom.23.htm. Η επιχείρηση DOAR δηλώνει ότι περισσότερα από 500 ομοσπονδιακά και κρατικά δικαστήρια έχουν εξοπλισθεί με την αντίστοιχη τεχνολογία˙ Βλ. λεπτομέρειες εις: http://www.doar.com/court.tech/video/index.asp.